Уште од првиот чекор, луѓето му биле робови на ритамот

Професорот и музиколог Мајкл Спицер обединува богатство од историски докази и тековни теории за да го раскаже она за што тврди дека е „Историја на животот на Земјата“. Во својата нова книга „Музикалниот човек“ (The Musical Human), Спицер пишува како ритамот и мелодијата отсекогаш биле интегрални на она што значи да се биде човек. – Нема ништо друго како музиката што ве носи веднаш, во некоја далечна култура. Звучниот туризам е поправка за луѓето лишени од патувања поради ковид-19. Но се случува нешто подлабоко, затоа што, да го земеме предвид долгиот поглед низ историјата, како и погледот од вселената, нашата способност да ја заобиколиме планетата преку музика, ја доведува таа еволутивна приказна до својата кулминација – вели Спицер. Според него, патувањето на музиката до светска доминација започнало буквално со нашиот прв чекор; кога најстариот познат предок на луѓето, австралопитекот Арди, станал на задните нозе пред 4,4 милиони години и зачекорел. Бипедализмот, одење исправено на две нозе, воспоставил витални невронски врски помеѓу мозокот, телото и звукот и оставил печат на хомининска музика со нејзините карактеристични ритми на одење. Музиката отсекогаш се поврзувала со движењето и патувањето. Тоа е причината зошто човечката музика „танцува“ и „оди“ и зошто се чувствуваме толку природно кога музиката денес ни ги оживува животите преку нашите ајфони и слушалки додека пешачиме или џогираме.

– Патувањето од австралопитеки до саундтракови е проследено во мојата нова книга „Музикалниот човек“. Здружувајќи докази од археологијата, антропологијата, биологијата и психологијата на слухот, тврдам дека музиката ја поттикнала човечката еволуција: таа музика била најважната работа што некогаш сме ја направиле – тврди Спицер. Откако Арди и нејзината попозната потомка Луси (3,2 милиони години пр. н.е.) започнале да одат, пред 1,5 милион години ритмичките обрасци му помогнале на хомо ергастер да ракува со кремени алатки. Пред околу 500.000 години, Боксгроув во Сасекс било место за славенички ритуални танци, бидејќи музиката го споила хомо хајделбергенсис во заедница. Потоа, пред 250.000 години, неандерталците усовршиле музички вид комуникација. А пред 40.000 години сапиенсот го изработил првиот музички инструмент од коските на мршојадците, како дел од когнитивната револуција на луѓето. Вештината за изработка на флејти од коски се совпаднала со способноста на сапиенсот да слика фигурални претстави на ѕидовите на пештерите, да издлаби фигурини, како што е познатата скулптура човек-лав откриена во пештерата Холенштајн-Штадел во Германија и, веројатно, стекнување јазик и идејно разум. Сепак, во секоја фаза од човечката еволуција, музиката била таму пред јазикот или разумот. – Дали тоа значи дека музиката престанала да се развива откако сапиенсот достигнал зрелост во однесувањето на 40.000 години пр. н.е.? Не, затоа што она што се случило следно го кренало патувањето на музиката на поапстрактно ниво. Одвојувајќи ноти од човечкиот глас, музичките инструменти ни дозволија да ја замислиме самата музика како еден вид движење. Ние сакаме да зборуваме за музиката во смисла на движење низ просторот, но тоа е навистина само метафора затоа што нема што да се види освен вибрирачки воздух – објаснува авторот.

Како што тврди Спицер, постои невролошка основа зошто звуците воопшто предизвикуваат движење. Нашето чувство за слух е тесно поврзано со нашиот вестибуларен систем, кој е одговорен за одржување на рамнотежата кога одиме. Слушањето музика ги активира премоторниот кортекс, базалните ганглии и малиот мозок, моторните области поврзани со движењето. Навистина, луѓето треба само да ја замислуваат музиката – не мора да ја слушаат за овие мозочни региони да бидат активирани. – Слушањето музика нѐ поврзува и со целото животинско царство, бидејќи музиката е папочна врвца назад кон мајката природа. Согледувањето и синхронизирањето со редовен ритам е основна музичка вештина за луѓето. А во крајна линија, затоа и танцуваме и пееме, затоа што музиката е храна на љубовта – вели Спицер.