Култниот македонски филм „Мис Стон“ ќе се реставрира и претстави низ Европа

28.05.2024 Maj Ponedelnik

„Премиерата на оваа дигитално реставрирана копија ќе се одржи на 21 септември, во летното кино на Кинотеката, како и низ Европа, преку онлајн проекција во живо. Ова се прави, водејќи се од начелото за подигање на јавната свест за активностите на европските филмски архиви кои одговорно и неуморно работат на зачувување и промоција на филмското културно наследство и развој на кино културата, особено кај помладите генерации…“, велат од Кинотеката, која ќе ја изврши реставрацијата

По филмовите „Мирно лето“ (1961), „Фросина“ (1952) и „Мементо“ (1967), Кинотека годинава ќе го реставира и култното македонско остварување „Мис Стон“(1958) во режија на Жика Митровиќ. Реставрацијата ќе се изврши во рамките на петото издание на проектот „Сезона на филмски класици“ организиран од Европската асоцијација на кинотеки – „ACE – Association des Cinémathèques Européennes“.

Проектот беше претставен за време на 77. издание на Канскиот филмски фестивал и меѓу 24 европски институции чиј главен фокус е зачувување на филмското наследство, се најде и Кинотеката која оваа година аплицираше со дигитална реставрација на филмот „Мис Стон“.

Инаку, минатите години се реставрирани и трите етнолошки филмови на Вера Кличкова.

„Премиерата на оваа дигитално реставрирана копија ќе се одржи на 21 септември во летното кино на Кинотеката, како и низ Европа преку онлајн проекција во живо. Водејќи се од начелото за подигање на јавната свест за активностите на европските филмски архиви кои одговорно и неуморно работат на зачувување и промоција на филмското културно наследство и развој на кино кулутра, особено кај помладите генерации, Кинотеката го одбра овој значаен филм за македонската кинематографија со цел да биде дигитализиран и презентиран пред домашната, но и пред европска филмска публика“, велат од Кинотеката.

Инаку, филмот „Мис Стон“ ја раскажува приказната за киднапирањето на американската протестантска мисионерка Елен Стоун и нејзината сопатничка Катерина Цилка, од страна на четата на Јане Сандански кои за нивно ослободување бара откуп кој  треба да служи за финансирање на македонската револуционерна борба. Главните улоги ги толкуваат Олга Спиридоновиќ, Илија Милчин, Марија Тоциноски, Илија Џувалековски, Петре Прличко и др.

Филмот е снимен во колор синемаскоп техника, што своевремено била новина во југословенската филмска индустрија, а Олга Спиридоновиќ и Петре Прличко за своите улоги – Елен Стон и Манданата – биле наградени со „Златна арена“ за најдобра актерка и најдобар актер на филмскиот фестивал во Пула во 1959 година.

Годинешната програма на „Сезона на филмски класици“ е курирана од 24 европски институции, а филмската програма на ова издание ќе понуди разноликост – од раните неми класици, до научно-фантастични и ноар филмови како и филмски дела кои ги допираат темите за човештвото, ропството и доминацијата, авторитарните режими и меморијата.

Грантот за заедничка реставрација во вредност од 60.000 евра кој се доделува  секоја година  за поддршка на транснационални соработки меѓу филмски институции за зачувување и реставрација на филмот, оваа година ја доби проектот за реставрација на играната копродукција „Крадец на праски“ (1964) на бугарскиот режисер Вуло Радев. Дигиталната реставрација на овој филм ќе се реализира во партнерството помеѓу Југословенската кинотека, Бугарскиот национален филмски архив и Црногорската Кинотека.

Грант за реставрација доби и компилацијата на кратки филмови под наслов „Фантастични цвеќиња“ (1906-1920), која е соработка помеѓу Кралскиот филмски архив на Белгија, Ај Филммјузеум од Белгија и Филмскиот архив од Австрија.

Жирито кое одлучуваше за доделувањата на грантовите беше составено од унгарскиот режисер Иштван Сабо, заменик-директорот на АРТЕ за долгометражни филмови, Барбара Хебе и филмскиот куратор и едукатор, Ева Сангиорги.